Zayıf Akım Kabloları

1kV altı kullanımda çoğunlukla bina içi uygulamalarda kullanılır. Binanın ses, görüntü, telefon, alarm, veri, CCTV, güvenlik gibi sistemlerinde kullanılırlar. Zayıf Akım Kabloları, kablo gruplamasında alçak gerilim kabloları içinde yer alır.

Zayıf Akım Kabloları Seçim Kriterleri

Teknolojinin gelişmesi ile kullanılan tüm cihazların kabloları ve seçim kriterleri gerek insan sağlığı, gerekse kusursuz iletim açısından oldukça fazla öneme sahiptir. Bu sebeple kullanılan zayıf akım kablolarının seçim kriterlerine gereken özen gösterilmelidir.

Kablo seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken temel kriterler şunlardır:

1) Standartlar

Kullanılacağı devrenin tipine ve kullanılan alanlara göre kablolar için yerel veya uluslararası bazı standartlara uygunluk aranır. Aynı şekilde özel bazı şartnamelere uygunluk talep edilebilir. Kablo seçimi için en önemli aşama belirtilen standart veya şartnamelere uygunluğun tespit edilmesidir.

2) Uygulama Özelliklerine Göre Seçim;

Kablolar kullanılacakları alana göre bazı özel fiziksel şartlara sahip olmalıdırlar. Bu fiziksel özellikler kablonun dizaynı ile ayarlanabilir. Kablo seçerken, nerelerde kullanılacağı ve nasıl fiziksel özelliklere sahip olması gerektiği bilinmelidir. Örneğin;

a) Esneklik Gerekli mi?

• Sabit bağlantılı kablolar (Montajdan sonra hiçbir şekilde hareket etmesi beklenmiyorsa)
• Ara sıra hareket (El aletleri, mobil cihazları besleme kabloları gibi ara sıra hareket etmesi gereken kablolar)
• Sürekli hareket (Çalışma esnasında sürekli hareket eden kablolar. Bu kablolar da hareketin tipine göre farklı şekilde dizayn edilirler)

b) Kablo Bükülecek mi?

• Tek yönde büküm gereken (Hareketli kanal içinde bulunan kablolar)
• Bükülmesi ve burulması gerekli (Hareket ederken aynı zamanda burulan kablolar, örneğin; sepette toplanıp / açılan kablolar, rüzgar enerji santrallerinde kullanılan ve türbinin yönlenme hareketiyle birlikte burulan kablolar veya robot bağlantı kabloları gibi)
• Asansör (Lift) bağlantısına uygun yapıda yassı kablolar
• Konveyör veya vinçlerde kullanılan güçlendirici elemanlar içeren kablolar, örneğin tambura sarılan kablolar veya gerginlik taşıyıcı eleman (aramid lifler, çelik tel vb.) içeren kablolar.
• Sepette toplanan vinç kabloları (Burulma hareketi de oluştuğu için bu harekete de dayanmalıdır)

3) Kullanılacağı Ortamın Özelliklerine Göre Kablo Seçimi Kriterleri

Harici kablonun ne amaçla hangi dış ortamda kullanıldığının belirtilmesi gereklidir, yer altında mı, yer üstünde mi, hangi hava şartlarında, havadan asılımı, bina yüzeyine montemi edilecek veya kimyasalların kullanıldığı bir ortamda mı gibi sorular yanıtlanarak kablo yapısı belirlenmelidir.

Dahili kablo içinde özel şartlar varsa bunlar belirtilmelidir, toplu yaşam alanında mı kullanılacak? Ortamda başkaca elektromanyetik ortam var mı? Bunların özellikle belirtilmesi ve ona uygun kablo seçilmesi gerekmektedir.

• Kablo hortumu benzeri bir koruyucu veya şaft içinde çalışan kablolar
• Kablo tavasında çalışan (yarı korumalı) kablolar
• Direkt toprağa gömülen kablolar
• Olağandışı ortam özelliklerinde çalışacak kablolar
• Aşırı sıcak veya soğuk ortamlar
• Nem, toz, yağlar ve diğer kimyasal maddeler
• UV (güneş) ışınları ve diğer dış ortam şartları
• Darbe görebilecek ortam (Zırh ihtiyacı var mı?)
• Sürtünme (Özel kılıf malzemesi ihtiyacı var mı? PUR, PTFE,…)
• Kemirgenler, termitler ve bakteriler ve bunların artıklarına dayanım
• Atık su veya deniz suyu dayanımı
• İçme suyuna uygunluk (Bakteri oluşumuna engel olma ve toksin içermeme)
• Medikal cihazlara uygunluk
• Bunların haricindeki kablo veya ortam için tehdit oluşturabilecek diğer özellikler

4) Yangın Performansına göre Kablo Seçenekleri

• Halojensiz
• Düşük duman yoğunluğu
• Alev iletmeme
• Yangın dayanımı (belirtilen standarda göre)
• Yangın performans sınıfına göre ve kalorifik değerleri göz önüne alınarak (EN ISO 1716, EN 50265-2-1, FPEC 20 senaryoları uyarınca)

5) Uygulama Gerilimine göre Kablo Seçimi Kriterleri

Kablolar uygulanan gerilime göre; Alçak, Orta, Yüksek, Çok Yüksek gerilim kabloları olarak ayrılabilirler

• Alçak gerilim kabloları (En fazla çeşitlilik bu grup içindedir)
• Enerji iletimi amaçlı (Genelde 1-5 damarlı, ekranlı veya ekransız kablolar)
• Kumanda amaçlı (Çok damarlı, ekranlı veya ekransız kablolar)
• Sinyal iletimi amaçlı (Genelde ikili, üçlü veya dörtlü bükümlü kablolar)
• RF sinyalleri iletimi amaçlı (Koaksiyel kablolar)
• F/O sinyal iletimi amaçlı

6) EMI Özelliklerine göre Kablo Seçimi Kriterler

EMI kabloların maruz kaldığı elektromanyetik alandır. Bu elektromanyetik alana maruziyeti azaltmak için “Bir veya daha çok” genel ve/veya bireysel ekran gerekli midir?

• Ekran(ların) tipi: Örgü
• Ekran(ların) tipi: Statik
• Ekran(ların) tipi: Örgü + Statik

7) Koruyucu Zırh Gerekliliğine göre Seçim Kriterleri

• Helisel sargılı çelik teller
• Örgü tipi
• Bant tipi
• Kompozit zırhlar ve diğer zırh tipleri

8) Damar Yapısına göre Kriterler

• Damar kesiti (Geçecek akım ve gerilim düşümü hesabı yapılır, kısa devre akımı ve bir fazın toprağa düşmesi gibi anlık tehlikelere dayanım göz önüne alınarak kesite karar verilir.)
• Damar sayısı (Bağlantı sayısına göre damar sayısına karar verilir.)
• Toprak damarı gerekli mi ?(gerekli ise tek veya bölünmüş toprak damarı seçenekleri bulunur.)
• Kompozit yapıda (farklı kesitlerde) damarlar gerekli mi? Örneğin; hem güç hem sinyal ileten kablolar farklı kesit ve bükümlü damarları bir arada bulundurabilirler.

Zayıf Akım kablolarının kullanım alanlarına göre belirli bazı özellikleri taşıması gerekir. Özellikle insanların yoğun olarak bulunduğu veya değerli eşyaların olduğu akıllı veya yarı akıllı binalar, hastaneler, sinemalar, tiyatrolar, okullar, alışveriş merkezleri, havaalanları, fabrikalar, tüneller vb. yerlerde alevi iletmeme, yaymama, düşük duman yoğunluğu, zehirli ve aşındırıcı gaz içermeme gibi özellikler ön plana çıkar. Bunların yanında, eğer ortamda zorlama, darbe, kemirgen gibi riskler var ise doğru kılıf seçimi ve ya zırhlama gerekip gerekmediğine karar verilir. Ortamdaki yağ, kimyasal ve nem gibi unsurlara göre de kablolar çeşitli koruyucu özellikleri içerebilmektedir. Eğer iletilecek sinyali etkileyecek başka bir sinyal ortamda mevcut ise ekranlama gerekebilir. Ekranlama türleri de sinyal özelliği ve ortama bağlı olarak yetkin kişiler tarafından belirlenir. Ekranlamanın kalitesi için örgü kapama oranlarına dikkat edilmesi önemli bir husustur.