Teknik Makaleler

Kablo İletken Kesitinin Seçim Kriterleri
Tesis maliyetinde kablolar en büyük paya sahiptirler. Kablolarda kesit seçimi büyük bir önem taşımaktadır. Uygun olmayan kesit, ısınma sonucunda kablonun hasar görmesine ve tesisin enerjisiz kalmasına neden olur. Küçük kesitte yüksek gerilim düşümleri olup cihazlar hasar görür. Büyük seçilmiş kesit, tesis maliyetinin artmasına neden olur. Optimal kesitin seçilmesi oldukça önemlidir. Uzun beslemeli sistemlerde gerilim düşümü en büyük problemdir. Kısa ve yüklü tesislerde ise ısınma şartı karşımıza en kötü hal olarak çıkar. Bu kriterler dikkate alınmadığında tesiste sık sık arızalar olur ve enerjinin sürekliğini sağlamakta güçlükler çekilir.
Enerji kablolarında yalıtım malzemesinin zarar görmemesi için taşınan akıma göre kesitinin seçilmesi gereklidir. Döşemede normalden farklı ne kadar koşul varsa bu koşulların dikkate alınmalıdır. Yükün çektiği hat akımı,
I = P / ( (3^0.5)U. Cos φ) (1)
formülünden bulunur. Burada; U, fazlar arası gerilimi, cosφ , tesisin güç faktörünü göstermektedir. Tablo 1'den bu akım değerini taşıyacak iletken kesiti seçilir.
- Normal koşullarda akım değiştirme katsayıları dikkate alınmaz. Normal koşullar,
- Sıcaklığın yeraltında 2000C, havada 3000C derece olması,
- PVC yalıtkanlı kablo iletkeninde izin verilen sıcaklık derecesi 70 ºC olması,
- Kabloların yeraltında eksen itibarı ile döşeme derinliği h=70 cm olması,
- Kablonun döşendiği yerde dolgu malzemesi olarak ince elenmiş kum kullanılması, kabloya yataklık eden kumun, kablonun 10 cm altına ve üstüne döşenmesi,
- Kabloya yataklık eden malzemenin özgül ısı direnci =100 ( °C .cm/ w) olması,
- Kablonun 10 cm üstüne, yanyana döşemede araya ve üste yerleşim pozisyonuna uygun tuğla kullanılması,
Bu koşullardan biri veya birkaçının sağlanmadığı durumlarda akım değiştirme katsayılarının dikkate alınması gerekir. Koşullar normalden farklı ise hattan çekilen akımın değeri,
Ih' = Ih / k1,k2,...,kn (2)
formülünden bulunur. k1 , k2 ,..kn, koşulların normalden farklı olması durumunda akım değiştirme katsayılarını göstermektedir.
Kablolar yeraltında veya havada tertip türlerine göre taşıyabildikleri akım değerleri çizelgelerde verilmiştir. Tablo 1'de yer altında kullanılan kabloların taşıyabileceği akım değerleri verilmiştir.
Tablo 1: Enerji kablolarının (0.6/ 1 KV) yer altında yüklenebilecekleri akım değerleri (normal şartlarda). En yüksek iletken sıcaklığı 70 ºC’dir.