Kablolarda Zırhlamanın Önemi

Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük’e göre zırh, herhangi bir yeri, aracı vb.ni kuvvetlendiren, zararlı etkilerden koruyan özel madde olarak tanımlanmaktadır. Tıpkı bu tanıma uygun olarak kablolar için zırh, kabloyu mekanik darbelere, ezilmelere, kemirgenlerin zararına karşı veya olası bir patlama anında kablo bütünlüğünün korunması amacı ile kullanılan, genellikle çelik, bakır, pirinç gibi metallerin çeşitli formlarda kullanıldığı bir katmandır.

Kablolarda zırh katmanı hem kabloyu hem de çevredeki diğer cihazları korur. Örneğin, insanların toplu bir şekilde bulunduğu alışveriş merkezleri, stadyumlar, konser alanları gibi bölgelerde etkinliğin devam etmesi için; fabrikaların, petro kimya tesislerinin, rafinerilerin bulunduğu bölgelerde üretim faaliyetlerinin devam etmesi için güvenlik hepimizin bildiği gibi en önemli konudur. Bu bölgelerde kabloların maruz kalacağı olumsuz bir etki felaket ile sonuçlanabilir. Bu sebeple kabloyu koruyucu bir zırhın gerekliliği ihtiyacı doğmuştur.

Kablo yapısı içerisinde zırh katmanı sıklıkla dış kılıfa en yakın olan bölgede konumlandırılmıştır. Bu zırh katmanı kabloyu fiziksel etkilerden koruduğu gibi ihtiyaca göre topraklama elemanı olarak ta kullanılır.

Alçak gerilim kablo tasarımında kullanılan belirli zırh çeşitleri vardır. Bunlar;

• Yassı tellerden oluşan zırh,
• Yuvarlak tellerden oluşan zırh,
• Şerit metallerden oluşan zırh.

Bu zırh yapıları ya tek başına ya da ikisi bir arada oluşturularak kullanılabilir.

Hangi kablo tipinde hangi yapı kullanılır?

Alçak gerilim kablolarında SWB (steel wire braiding), SWA (steel wire armor) ve STA (steel tape armor) yapıları ile yassı galvanizli telli spiral, yuvarlak bakır telli ve bakır bantlı yapılar kullanılır.

SWB yapısında yuvarlak galvanizli teller örgü formunda kullanılır. Bu yapıda belirli bir kapama oranı (%70, %75, %85 gibi) vardır. Kullanılan yuvarlak galvanizli çelik telin çapına göre hesaplanan yapı ile istenilen kapama oranları sağlanır.

SWA yapısında galvanizli çelik teller spiral bir biçimde kablo özü üzerine uygulanır. Genelde %98’lik bir kapama oranı sağlanmaya çalışılır. Bu yapının aynısı yuvarlak bakır teller ile ve ayrıca yassı galvanizli çelik teller ile de sağlanabilir.

STA yapısında galvanizli çelik bantlar kullanılır. Bu bantlar bir kat olarak uygulanarak belirli açıklık veya bindirme oranında atılabilir. Ayrıca iki kere üst üste kullanılarak birinci kattaki sargıda boşluk bırakılıp, üzerine gelecek ikinci kattaki bantın bu boşlukları kapatması sağlanabilir. Bu farklı kat kombinasyonları ile kabloya esneklik sağlanabilir. Çünkü zırh aşamasından sonra kablonun esnekliği önemli ölçüde azalır. Bu bantlı yapının aynısı bakır bantlarla da oluşturulabilir.

Zırh yapısında bazen de iki farklı zırh beraber kullanılır. Örneğin bazı enerji kablolarında kablo özü üzerine yuvarlak bakır teller ile yapılan spiral atılan bir katman üzerine tek kat bakır bantın yine spiral bir şekilde atılarak oluşturulan ikinci katman ile zırh yapısı oluşturulur.

Aşağıda farklı zırh yapılarının bazı temel özellikleri karşılaştırması tablo halinde sunulmuştur.

Zırhlı kablo seçiminde, kablonun kullanılacağı ortama göre zırh yapısı belirlenmelidir. Örneğin kemirgenlerin olduğu bir ortamda kullanılacak kabloda SWB zırh yapısı ile etkin koruma sağlanamaz. Zırhı örgüden oluşacak bu kablonun zırh açıklıklarından kemirgenin kabloya zarar verme ihtimali vardır. Bunun yerine STA bant zırh uygulaması daha iyi bir sonuç verir.

Farklı bir örnek verecek olursak, zırhı toprak uç olarak kullanılacak bir kabloda bakır tellerden SWA zırh yapısına sahip bir kablo temin etmek, topraklama açısından sağlıklı bir çözüm olacaktır.

Esnekliğin önemli ve kablo bükülme toleransının fazla olması istendiği ortamlarda kullanılacak en uygun zırh yapısı SWB örgü zırh yapısıdır. Bu yapı ile kabloya zarar gelmeden maksimum bükülme yarıçapına kadar kabloyu bükerek kullanmak uygun olacaktır. Kablonun serildiği güzergahta köşeleri veya kıvrımlı bölgeleri kablonun geçmesi daha kolay olacaktır.

_{Yazan: 2M KABLO}